Sama kompozycja składa się z dwóch części. Dolnej podstawy (cokołu) podzielonej na trzy poziomy, z bocznymi krawędziami ozdobionymi wypukłymi dekoracjami figuralnymi oraz górną częścią stanowiącą pełnoplastyczną figurę kompozytora ubranego w płaszcz. Moniuszko w prawej ręce trzyma partytury muzyczne, lewą zaś opiera na lirze korbowej, symbolu polskiej muzyki ludowej, która często inspirowała kompozytora przy pisaniu m.in. utworów należących do zbioru Śpiewników domowych.
Figura to gipsowa rzeźba, pusta w środku i w naturalnym kolorze, pokryta licznymi podziałami i punktami w celu wykonania kolejnego modelu.

17 stycznia 1965 roku, w dwudziestą rocznicę wyzwolenia Warszawy, przed prawym skrzydłem gmachu Teatru Wielkiego uroczyście został odsłonięty pomnik Stanisława Moniuszki autorstwa Jana Szczepkowskiego, który w 1936 roku stworzył dwa bliźniacze pomniki twórców związanych z Teatrem Wielkim: właśnie Stanisława Moniuszki i Wojciecha Bogusławskiego. Podczas powstania warszawskiego oba pomniki zostały zniszczone. Uszkodzona figura Moniuszki została znaleziona przez jej autora w szopie na podwórzu Ministerstwa Kultury i Sztuki. Obydwie odrestaurowane rzeźby wróciły na swoje miejsca w roku otwarcia odbudowanego Teatru. Zgodnie z projektem Szczepkowskiego cokół ozdabia sześć płaskorzeźb przedstawiających grajków rodem z kapeli góralskiej, uosabiających przymioty rzemiosła scenicznego.

Wysokość postaci to 160 cm (razem z cokołem 260), szerokość to 68 cm, a głębokość 103 cm.